کد مطلب:29052 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

اين كه مي گويند دين اسلام دين غم و اندوه و گريه است تا چه حدي صحت دارد؟

با چشم اندازي كوتاه به جايگاه گريه و خنده در حوزه رفتارهاي انساني نيز جهت گيريهاي تربيتي معصومين درباره آن ها، نكات زير قابل تأمّل است. 1) خنده، حالتي است ناشي از شادي و شعف و گريه نيز ناشي از حزن و اندوه شديد. در حقيقت، گريه و خنده يك واكنش طبيعي عاطفي است در قبال تأثيرپذيري از شرايط ويژه خارجي. 2) در علم روانشناسي يا روان درماني آثار مثبتي براي خنده و گريه برشمرده شده است كه از جمله مي توان به تخليه رواني يا ذايل كردن فشارهاي رواني اشاره نمود. 3) مصاحبت با ائمه(ع)، زنده شدن دل، برآورده شدن نيازهاي دنيائي و آخرتي، ايجاد حالت شادي و فرح در روز قيامت و... از آثاري است كه در سخنان معصومين(ع) در گريه بر آنان بر شمرده شده است. به چند نمونه از اين جملات اشاره مي شود: الف) بحارالانوار، ج 44، ص 278: امام رضا(ع): {Hمن تذكر مصابنا و بكي لما ارتكب منا، كان معنا في درجاتنا يوم القيمة... و من جلس مجلساً يحيي فيه امرنا لم يمت قلبه يوم تموت القلوب H}. ب) همان، ص 284: امام رضا(ع): {Hمن ترك السعي في حوائجه يوم عاشورا قضي الله له حوائج الدنيا و الاخرة و من كان يوم عاشورا يوم مصيبته و حزنه و بكائه جعل الله عزّ و جلّ يوم القيمة يوم فرحه و سروره H}، {V(براي نمونه هاي بيشتر ر.ك: بحارالانوار/44)V}. 4) گريه از خشيت الهي، از حالاتي است كه سبب نجات انسان در روز قيامت، و نيز استجابت دعا مي گردد: {Hقال رسول الله(ص): كلّ عين باكية يوم القيمة الا اربعة اعين: عين بكت من خشية الله، و عين فقئت في سبيل الله، و عين غضّت عن محارم الله، و عين باتت ساهرة ساجدة يباهي بها الله الملائكه و يقول: انظروا الي عبدي روحه عندي و جسده في طاعتي H} {V(بحارالانوار/ج 46/ص 100)V}. 5) رابطه طبيعي و بديهي محب و محبوب، دلبستي و عشق ورزيدن است. آن گاه كه مؤمن عظمت جاودانه معمار جهان هستي را در اقيانوس بي كران دل خود مي يابد، ثمره دريافت آن وجود مقدس، تقويت وجهه زلال و مصفّاي معنويت است كه اوج آن حالت روحاني و معنوي، قطره اشكي است كه تمام وجود او را جلا مي بخشد.اين اشك كه زائيده شوق اتصال به آن منبع عظيم است، واكنش طبيعي روح انساني در آن شرايط است. منتهاي خط سير عبادت خالصانه كه اسلام و تشيّع، آن را ترسيم كرده است، اين روحيه است. روحيه حالتي كه انسان در آن، خود واقعي خود را مي يابد. بر چنين گريه اي، هيچ اثر منفي بار نيست. 6) بزرگداشت شخصيت هاي برجسته، در طول تاريخ در همه جوامع بشري معمول بوده است. شيعه، در ياد كرد به عنوان اولين مرتبه رجحان سراغ چهارده معصوم مي رود چرا كه ادعاي پيروي از آنان را به يدك مي كشد، {V(شيعه و تشيّع در لغت به معني مشايعت و همراهي است. همراهي علي و ذريّه او)V}. اما چه كنيم كه متن زندگي آنان، آميخته با درد و رنج هاي غمباري است كه در راه رسالت خود متحمل شده اند. لذا آن بزرگداشت شاخصه هاي قوم، با حزن و گريه مي آلايد. هر چند كه اين گريه، همچنان كه گفته شد، پالايشگر غبارهاي برنشسته در روح انساني است كه چشم حقيقت بين او را تار كرده است. البته پر واضح است كه بزرگداشت تولد آنان لزوماً با حوادث تلخ و غمبار همزاد نيست. هر چند آن هم با وقايعي توأم است كه اشك شوق را بر مي انگيزد. 7) گريه ناشي در ادعيه، تأثيرپذيري طبيعي روح انسان با مضامين بلندي است كه از زبان معصومين(ع) جاري شده است. آن كلمات براي گرياندن انسان بيان نگشته اند، بلكه همراهي آن مفاهيم با فطرت و سرشت انساني، سبب واكنش طبيعي درون انسان مي گردد. 8) حال كه سخن از گريه بود خوب است به برخي از مواضع تربيتي معصومين درباره خنده، آن هم به اختصار اشاره شود. الف) اين گونه نيست كه شيعه فقط راغب گريه باشد. رواياتي داريم كه پيامبر(ص) مي خنديد: قال [ابوذر ]و لقد رأيت رسول الله(ص) ضحك حتي بدت نواجذه {V(بح/ج 7/ص 286)V}. نيز رواياتي داريم خنده با حالت خوف الهي، بهتر از گريه است، {V(بح/72/307)V}، خنده بين قبور مكروه است، {V(بح/ج 76/350)V}، در غير از حالت تعجب نبايد خنديد، {V(ج 76/ص 59)V}، خنده مؤمن، تبسم است، {V(ج 67/ص 310)V}، خنده زياد سبب دلمردگي انسان است و نيز مايه محو ايمان {V(ج 72/ص 259)V}. 9) و بالاخره نكته آخر آن كه تشيع، تشيّع است. نه مكتب گريه است و نه مكتب خنده. تشيع، از آنجا كه همه مسائل اساسي مورد نياز انسان را براي رسيدن به غايت كمال حقيقي او بيان كرده است، در مورد خنده و گريه هم، با لحاظ همين هدف، مواضع منطقي و معقولي را در مورد گريه و خنده اتخاذ نموده است كه به برخي از آن ها اشاره گرديد. منابعي براي مطالعه بيشتر: 1) بكاء الحسين، آيت الله ميرجهاني. 2) احاديث معصومين در كتب روائي از قبيل بحارالانوار درباره بكاء، ضحك و حزن.